Przedsiębiorstwo Technik Inżynierskich
Vacat - Technika
26-001 Masłów, Dąbrowa 351 A

W celu uzyskania powłoki ochronno dekoracyjnej odpowiedniej jakości i dobrej przyczepności należy powierzchnię metalu lub stopu podłoża bardzo dokładnie oczyścić z olejów, tłuszczów i produktów korozji. Minimalne nawet pozostałe ilości tłuszczów powodują złuszczanie się nałożonej warstwy metalu, a nieusunięte dokładnie produkty korozji mogą być przyczyną powstawania ognisk korozyjnych pod nałożoną powłoką.

Ogólnie stosowane tradycyjne procesy przygotowania powierzchni przed osadzaniem powłok galwanicznych składają się z kilku lub kilkunastu następujących kolejno po sobie operacji. O sumienności ich wykonania można się przekonać dopiero po całkowitym zakończeniu procesu galwanicznego, a niekiedy nawet po upływie jeszcze dłuższego czasu.

Oczyszczanie powierzchni podłoża przed osadzaniem powłok galwanicznych polega na usunięciu z niej zanieczyszczeń mechanicznych, olejów, tłuszczów lub substancji tłuszczo-podobnych i ich pochodnych, produktów korozji oraz innych zanieczyszczeń nagromadzonych podczas procesu produkcyjnego.

Zanieczyszczenia mechaniczne są pozostałością po obróbce mechanicznej przedmiotu (frezowaniu, szlifowaniu itp.) i są na ogół dość łatwe do usunięcia, ponieważ ich przyczepność jest uwarunkowana lepkością smarów, którymi zazwyczaj są zwilżone. Wyjątek stanowi obecność grafitu z operacji przeciągania, który wbity w rysy i szczeliny jest trudny do usunięcia zarówno metodami mechanicznymi, jak i chemicznymi.

W toku procesu produkcyjnego przedmioty podlegają zatłuszczeniu celowemu (olejami i tłuszczami ułatwiającymi przeprowadzanie pewnych operacji technologicznych, smarami konserwującymi itp.) lub mimowolnemu (wskutek stykania się z przedmiotami zatłuszczonymi).

Produktami korozji określa się warstwy powierzchniowe będące wynikiem utleniania podłoża w procesie wytwórczym (zgorzelina) bądź też będące wynikiem oddziaływania nań powietrza i wilgoci (rdza, tlenki metali, zasadowe sole w wyniku reakcji wtórnych itp.).

Do pozostałych zanieczyszczeń, określanych ogólnie jako inne, zalicza się kurz, brud, piasek, sole będące wynikiem oddziaływania na podłoże potu, resztki ścierniwa z procesów poprzedzających i wiele innych.

Wymienione zanieczyszczenia usuwa się:

  1. mechanicznie (ścieranie);
  2. metodą fizyczną (rozpuszczanie, emulgowanie);
  3. metodą chemiczną (obróbka w solachstopionych, zmydlanie tłuszczów, rozpuszczanie produktów korozji w kwasach);
  4. metodą elektrochemiczną (analogicznie do chemicznej, za pomocą prądu elektrycznego i przy jednoczesnym mechanicznym współdziałaniu gazów wydzielających się na powierzchni przedmiotu w wyniku reakcji wtórnych w elektrolicie;
  5. metodą fizykochemiczną (np. oczyszczanie w odpowiednim środowisku za pomocą ultradźwięków o częstotliwości > 20 kHz).

Części poddawane obróbce galwanicznej powinny być przed przystąpieniem do prac przygotowawczych całkowicie wykończone pod względem mechanicznym, a więc muszą mieć odpowiednie wymiary w granicach tolerancji, wymagany stopień gładkości powierzchni i krawędzi oraz odpowiedni zaczep uniemożliwiający przypadkowe spadnięcie z wieszaka lub powstanie luźnego, zmiennego kontaktu poprzez wieszak ze źródłem prądu (nie dotyczy drobnicy obrabianej masowo).

Od chwili założenia części na odpowiednim uchwycie lub umieszczenia go w bębnie lub kielichu, do całkowitego zakończenia procesu z osadzaniem powłoki i jej uszlachetnianiem, przez np. pasywację włącznie, nie należy dotykać przedmiotu obrabianego ręką, ani nie może on dotykać wyposażenia galwanizerni.

Tradycyjny proces przygotowania powierzchni przed osadzaniem powłok galwanicznych składa się zazwyczaj z następujących operacji:

  1. odtłuszczanie wstępne, zgrubne,
  2. trawienie,
  3. płukanie zimne,
  4. odtłuszczanie chemiczne,
  5. płukanie gorące i zimne,
  6. odtłuszczanie elektrochemiczne,
  7. płukanie gorące i zimne,
  8. aktywacja,
  9. płukanie zimne.

Jest to minimum wymaganych operacji, z których w zasadzie w żadnym przypadku nie należy rezygnować. W miarę potrzeby można natomiast poszczególne operacje powtarzać lub włączyć do nich inne metody (np. odtłuszczanie z jednoczesnym działaniem ultradźwięków).

Jak widać, fizykochemiczne oczyszczanie powierzchni polega głównie na odtłuszczaniu, trawieniu i płukaniu.

Fragment wykładu
Pracownika naukowego Politechniki Koszalińskiej
Wydział Mechaniczny ; Katedra Elektrochemii i Technologii Powierzchni
Profesora nadzwyczajnego
dr hab. inż. Tadeusza Hryniewicza